Τα νέα δεδομένα για τις συμβάσεις έργων, μελετών και προμηθειών που φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών

Νέα δεδομένα στα δημόσια έργα φέρνει σχέδιο νόμου του υπουργείου Υποδομών για τις συμβάσεις έργων, μελετών και προμηθειών, το οποίο ενσωματώνει τον σχετικό κοινοτικό κανονισμό και μάλιστα περιλαμβάνει διατάξεις από το ξεχασμένο νομοσχέδιο για τις υποδομές του 2011 που είχε παρουσιαστεί από τον τότε υπουργό κ. Δημήτρη Ρέππα, αλλά ουδέποτε κατατέθηκε στη Βουλή.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο του υπουργού Υποδομών, κ. Χρήστου Σπίρτζη, το οποίο έχει σταλεί προς έγκριση στις Βρυξέλλες, προβλέπει μια σειρά από καινοτομίες που θα δώσουν νέα εργαλεία στην παραγωγή δημοσίων έργων, αλλά και ρυθμίσεις που ενδεχομένως θα δημιουργήσουν μεγαλύτερα προβλήματα από όσα καλούνται να λύσουν.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ωριμότητα των έργων και να διασφαλιστεί η ταχύτερη και απρόσκοπτη εκτέλεσή τους, το νομοσχέδιο θεσπίζει τις πρόδρομες εργασίες. Έτσι, το Δημόσιο θα μπορεί, εφόσον απαιτείται, πριν από την κίνηση της διαδικασίας για τη δημοπράτηση του κυρίως έργου να προχωρήσει στη δημοπράτηση του συνόλου ή μέρους των πρόδρομων εργασιών του, ως αυτοτελούς έργου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από το κυρίως έργο και δεν αποτελεί τμήμα του.

Επίσης, θεσπίζεται η προσφορά με συνδυασμό πολλαπλών κριτηρίων ανάθεσης, δηλαδή ένα σύστημα που περιλαμβάνει συνδυασμό κριτηρίων και ιδίως έκπτωση στο κόστος, στον χρόνο περαίωσης και (αρνητική) στην εγγύηση του έργου και στην προσφορά κατ’ αποκοπή τιμής με εγγυημένο τον προϋπολογισμό του έργου.

Ακόμη, εισάγεται για πρώτη φορά η έννοια της «διαβούλευσης» της αναθέτουσας αρχής με τους ενδιαφερομένους στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάληψης μιας σύμβασης.

Παράλληλα, αλλάζει η στελέχωση των επιτροπών διαγωνισμού, καθώς τα μέλη για τα συστήματα δημοπράτησης που απαιτούν τεχνική αξιολόγηση κληρώνονται από καταλόγους στους οποίους εγγράφονται όλοι οι μηχανικοί και άλλοι επιστήμονες, ανά υπουργείο ή Περιφερειακή Διοίκηση.

Επίσης, έρχονται αλλαγές και στη διοίκηση του έργου, καθώς οι λεγόμενες «αφανείς» εργασίες, αυτές δηλαδή που δεν είναι επιμετρήσιμες στην τελική του μορφή, θα παραλαμβάνονται από ειδικά συνιστώμενη επιτροπή για λόγους διαφάνειας (σήμερα αυτό γίνεται μόνον από τον επιβλέποντα μηχανικό).

Η πρόοδος των έργων και οι προθεσμίες

Μία από τις καινοτομίες του νομοσχεδίου είναι ότι προβλέπεται σε ορισμένες περιπτώσεις η συμμετοχή του μελετητή στην ομάδα επίβλεψης του έργου, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι περιπτώσεις μη αναγκαίων μεταβολών του τεχνικού αντικειμένου του έργου.

Με άλλη διάταξη καθιερώνεται η υποχρέωση της διευθύνουσας υπηρεσίας να περιλαμβάνει στις τριμηνιαίες εκθέσεις της για την πρόοδο του έργου αναφορά σχετικά με τον εντοπισμό σφαλμάτων της προμέτρησης και με «απρόβλεπτες περιστάσεις» που ενδεχομένως συνεπάγονται την ανάγκη εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών. Αλλο άρθρο επιβάλει στον ανάδοχο την υποχρέωση να συντάσσει ανά τρίμηνο και να υποβάλλει στην προϊσταμένη αρχή συνοπτικές εκθέσεις για την πρόοδο του έργου.

Επίσης, έρχονται θεσμικές αλλαγές και στις προθεσμίες των έργων, καθώς πρέπει να είναι «κατάλληλες», δηλαδή να προσιδιάζουν στο μέγεθος και στις συνθήκες εκτέλεσης του έργου. Μάλιστα, αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού της λεγόμενης «οριακής» προθεσμίας, καθώς πλέον θα ισούται με το 1/2 της συνολικής (ως τώρα ήταν 1/3).

Με αυτή τη διάταξη το υπουργείο Υποδομών επιχειρεί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο οι ανάδοχοι να ζητούν διάλυση των συμβάσεών τους και να εγκαταλείπουν τα έργα τους, πολλές φορές σε κρίσιμο σημείο, όταν οι καθυστερήσεις στην περαίωσή τους, που δεν οφείλονται στη δική τους υπαιτιότητα, υπερέβαιναν την «οριακή» προθεσμία.

Στο μεταξύ, άλλη διάταξη προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης παράτασης προθεσμίας και μετά τη λήξη της αμέσως προηγουμένης, το αργότερο όμως μέσα σε ένα τρίμηνο και μάλιστα θεσμοθετείται πειθαρχικό παράπτωμα των υπαλλήλων αν δεν ασκήσουν εμπροθέσμως την αρμοδιότητά τους αυτή.

Μελέτες και συμπράξεις

Αρθρο για τις βλάβες στα έργα ορίζει ότι αν το έργο είναι ασφαλισμένο, το κόστος της αποκατάστασης των βλαβών λόγω γεγονότος ανωτέρας βίας βαρύνει αποκλειστικώς την ασφαλιστική εταιρεία. Παράλληλα, άλλο άρθρο περί της αποζημίωσης αναδόχου λόγω διάλυσης της σύμβασης διαφοροποιεί τα υφιστάμενα ποσοστά.

Διάταξη του πολυνομοσχεδίου για τις υποχρεώσεις του αναδόχου και το πρόγραμμα ποιότητας προβλέπει ότι εφόσον από τη φύση και τις ιδιαιτερότητες του έργου προκύπτει η απαίτηση εμπειρίας σε κατασκευή έργου, δίνεται η δυνατότητα σύμπραξης γραφείων μελετών με εργολήπτες αντίστοιχης εμπειρίας, με την προϋπόθεση τη μη σύγκρουση συμφερόντων.

Έτσι, οι μελετητές θα παρέχουν υπηρεσίες διοίκησης, επίβλεψης και ελέγχου των μελετών του έργου και υποστήριξης της επίβλεψης του έργου σε ειδικά κατασκευαστικά θέματα, ενώ οι κατασκευαστές θα παρέχουν αντίστοιχες υπηρεσίες στην κατασκευή του έργου. Η επίβλεψη εφαρμογής μελέτης θα γίνεται από τον μελετητή του έργου, ο οποίος θα πληρώνεται με κονδύλιο από το έργο και θα το επισκέπτεται τουλάχιστον μία φορά τον μήνα ή όποτε απαιτηθεί και θα συντάσσει δελτίο ελέγχου.

Στο μεταξύ, το νομοσχέδιο περιέχει και πισωγυρίσματα για τα τεχνικά πράγματα, καθώς διάταξη επαναφέρει το σύστημα μελέτης – κατασκευής σε όλες τις κατηγορίες έργων, το οποίο είχε περιοριστεί τα προηγούμενα χρόνια, κυρίως μετά το «φιάσκο» του μετρό Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, πόρισμα του υπουργείου Υποδομών μιλούσε για την ανάγκη εφαρμογής σε πολύ περιορισμένα είδη έργων που απαιτούν ειδική τεχνογνωσία, βάσει του οποίου εκδόθηκε το 2013 υπουργική απόφαση που περιόρισε τις μελετοκατασκευές.

Αυτοχρηματοδότηση
Περιορίζεται η έκθεση κινδύνου
Αλλο επίμαχο άρθρο του νομοσχεδίου για τη μερική ή ολική αυτοχρηματοδότηση, με άλλα ανταλλάγματα έναντι της κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησής του έργου, περιορίζει την έκθεση κινδύνου για τον παραχωρησιούχο ο οποίος και δεν αναλαμβάνει κανένα εμπορικό ρίσκο.

Η ρύθμιση «εφαρμόζεται όταν ο κύριος του έργου προκειμένου να πραγματοποιήσει την κατασκευή και πιθανόν τη λειτουργία και συντήρησή του, κρίνει σκόπιμη την παραχώρηση άλλου εργολαβικού ανταλλάγματος εκτός από πλήρη χρηματική καταβολή ή αντιπαροχή ακινήτων χωρίς τη μεταβίβαση στον ανάδοχο του λειτουργικού κινδύνου που απορρέει από την εκμετάλλευση των εν λόγω έργων και ο οποίος συμπεριλαμβάνει κίνδυνο ζήτησης ή προσφοράς ή αμφοτέρων. Τέτοια ανταλλάγματα μπορεί να είναι η παραχώρηση της χρήσης ή της εκμετάλλευσης του έργου για ορισμένη χρονική περίοδο με εγγυημένα έσοδα, η αντιπαροχή γεωργικών ή μεταλλευτικών ή βιομηχανικών προϊόντων ή υπηρεσιών και άλλα» αναφέρεται.

Άλλο άρθρο για την αποζημίωση του αναδόχου αναγνωρίζει για πρώτη φορά νομοθετικά ότι οι «σταλίες μηχανικού εξοπλισμού» είναι θετικές ζημιές, κάτι που επιχειρείται ανεπιτυχώς από τους εργολάβους στα δικαστήρια εδώ και πολλά χρόνια, όμως δεν έχουν δικαιωθεί στα δικαστήρια.

Πηγή: tovima.gr/Χεκίμογλου Αχιλλέας